Empire State Binası, Empire State Building
Empire State Binası (Empire State Building), New York’ta Manhattan’ın ortasında, Fifth Avenue, 34th Street adresinde bulunan, 102 katlı 381 metre yüksekliğinde çelik çerçeveli bir Art Deco gökdelenin adı olup, Shreve, Lamb & Harmon tarafından tasarlanarak 1929-1931 arasında inşa edilmiştir.
Empire State Binası Tarihçe
New York’un en görkemli yapıları arasında yer alan Empire State Binası, 380 m çatı yüksekliğiyle Bina inşa edildiği yıl Chrysler Binası’nı geçerek dünyanın en yüksek binası olmuştur ve 1972 yılında Dünya Ticaret Merkezi’nin tamamlanmasına kadar bu unvanı elinde bulundurmuştur. 1950 yılında eklenen 222 metrelik bir televizyon anteni direği toplam yüksekliğini 449 metreye çıkarmışsa da 1985 yılında, eski anten değiştirildiği zaman, yüksekliği 443 metreye düşmüştür. Gökdelenin adı New York’un takma adı olan “Empire State”den gelmekte olup, 2017 itibariyle Amerika Birleşik Devletleri’nin 5. en yüksek tamamlanmış gökdeleni ve dünyanın 28. en yüksek binasıdır. Empire State, Chrysler Binası’na göre 62 metre daha uzun ve 186,000 metre kare daha fazla ofis alanına sahiptir.
18. yüzyılın başlarında bir çiftlik arazisi olan gökdelenin arsası 1820’lerin sonunda, ünlü Astor ailesi tarafından satın alnımış, John Jacob Astor’un torunları 1890’larda Waldorf-Astoria Oteli’ni inşa etmiştir. 20. yüzyılın başlarında New York büyük bir kentsel büyüme sorunuyla karşı karşıya kaldığında büyümenin enine mi yoksa dikey mi olması gerektiği uzun uzun tartışılmışsa 1916 yılında 1916 Zoning Regulation adlı yasanın çıkarılmasıyla şehrin belirli bölümlerinde yüksek yapılaşma izni sağlanarak Art Deco stilindeki gökdelenlerin yaygınlaşmasının önü açılmıştır.1920’lerde, aile eskiyen oteli iş adamı John J. Raskob ve eski New York valisi Al Smith şehrin önde gelen yatırımcı ve iş adamları ile yaptığı bir toplantıda Amerikalılara ilham ve güven verecek görkemli bir ofis binasının inşaatı içi anlaşmış, eski Waldorf-Astoria Oteli arazisini satın almak için para toplanarak gökdeleni yapacak Empire State Inc. Şirketi kurulmuştur. Empire State Binası’nın orijinal tasarımı 50 katlı bir ofis binası olmakla birlikte 15 defa revizyondan geçirilen son tasarım üzerinde bir zeplin direği bulunan 86 katlı metrelik bir binaya dönüşmüştür. Empire State Binası’nın planı o dönemde yapım aşamasında olan diğer iki Manhattan gökdeleni Chrysler Binasını ve 40 Wall Street’i geçmesi amacıyla sürekli
değiştirilmiştir. Ekim 1929’da Waldorf-Astoria Oteli yıkılmaya başlanmış ve yeni inşaatın temeli 7 Mart 1930’da atılmıştır. 13,5 ayda tamamlanan inşaatın sahipleri yoğun tanıtım faaliyetine hatta 86. ve 102. Katlarda bulunan gözlemevlerine her yıl yaklaşık 4 milyon ziyaretçi uğramasına rağmen inşa edildiği dönemde Büyük Buhran’dan nasibini alarak 1950’lerin başına kadar kar etmeyi başaramamıştır. İnşaatı biten gökdelene sahipleri ancak birkaç kiracı bulabilince yapı “Empty State Building” (Boş Eyalet Binası) lakabı ile anılmaya başlanmıştır.
New York şehrinin bir sembolü olan Empire State Gökdeleni Amerikan kültürel ikonlarından birisi ve Modern Dünyanın Yedi Harikasından birisi kabul edilmekte olup, 1933 yılında King Kong filminde dev gorilin gökdelene tırmanmasından bu yana en az 250 TV şovu ve filminde yer almıştır. Yapının ikonik önemi ayrıca Büyük Buhran’ın (The Great Depression) ilk yıllarında ekonomik kriz döneminde inşa edilmesi ve binlerce işçinin çalıştırılmasıyla Amerika ulusu için bir cesaret anıtı olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır.
Empire State Binası İlginç Bilgiler
Büyük Buhran yıllarında Dünyanın en yüksek binasını yaratmak için bir yarış sırasında inşa edilmiştir.
Shreve, Lamb and Harmon firmasından mimar William Lamb daha önce tasarladığı North Carolina’nın Reynolds Binası ve Winston-Salem’den sonra Cincinnati’deki Carew Tower’dan sonra Empire State Binası’nı modellemiş olup, önceki iki Art Deco binası Empire State’in mimari ataları olarak gösterilmektedir.
3,400 işçi çalıştırılan binanın inşaatı rekor sürede tam 410 günde tamamlanmıştır.
Empire State Binası’nın en üst bölümü zeplinler için bir palamar direği olarak tasarlanmıştır.
28 Temmuz 1945 sabahı New York’taki La Guardia Havalimanı’na doğru yol alan B-25 bombardıman uçağı yoğun bir sisin içinde yolunu şaşırınca aatte 200 mil hızla Empire State Binası’na 78. ve 79. Katlar arasına çarpmıştır. Kazada askeri uçağı kullanan Yarbay Albay William F. Smith, iki mürettebat, binada 11 kişi ölmüş, çıkan yangın 40 dakika sonra söndürülebilmiştir. Binanın hasarsız bölümleri sadece iki gün sonra açılmıştır. Çarpışma sırasında B-25’in motorunun birkaç parçası Empire State Binası’nın içinden geçerek bir asansör boşluğuna girmiş, içinde Betty Lou Oliver adlı 19 yaşındaki asansör görevlisi bulunan asansör, 75. kattan düşmüşse de 1000 metreden fazla şaftlı kablo, asansörden önce düşerek şaftın dibinde toplanarak, çarpma şiddetini hafiflettiğinden Oliver kırık birkaç kemiğe rağmen hayatta kalmayı başarmıştır.
970’li yılların başlarında Dünya Ticaret Merkezi kuleleri inşa edildikten kısa bir süre sonra, Shreve, Lamb ve Harmon firmasındaki bir mimar, Empire State Binasının tacının dünyanın en yüksek gökdeleni olarak kalmasını sağlayacak bir plan yaparak, binanın 16 katlı kulesinin yıkılarak yerine 11 yeni kat eklenmesini önermiştir. Empire State bu sayede hem Dünya Ticaret Merkezi’nden hem de yapım aşamasında olan Sears Tower’dan daha yüksek olacaktı ama binanın görünüşünün değişeceği ve maliyeti sebebiyle kabul edilmemiştir.
Nisan 1986’da Alastair Boyd ve Michael McCarthy adlı İngiliz maceraperestler, paraşütlerini paltoları altında gizleyip, biletle girdikleri Empire State Binası’nın 86. kat gözlem güvertesinden atlamayı başarmışlarsa da yere düştükten sonra tutuklanmışlardır. 1998’de Norveçli paraşütçü Thor Alex “İnsan Uçağı” adlı aygıtıyla Kappfjell, binanın 34. caddesinden atlamış hatta aynı davranışı Chrysler Binasında da tekrarlamışsa da Dünya Ticaret Merkezi’nden atladıktan sonra tutuklanmıştır.
Empire State Binası Giriş ve Bilet
İnternet üzerinden alınan biletler satın alındığı tarihten itibaren bir yıl süreyle geçerli olup, 86. kat yani Main Deck 37 $, Zirve (Top) ve Main Deck 57 $ bilet ücreti ödenerek gezilebilmektedir. Ayrıca VIP EXSPRESS PASS adlı kart ile 65 $ ödenerek kuyruk beklemeden girilebilmektedir.
The Empire State Building website: http://www.esbnyc.com/